TBMM’NİN 100. YILINDA EGEMENLİK TOPLANTILARI-2; CUMHURİYET VE KADIN

TBMM’nin 100. Yılında Egemenlik Toplantılarının ikincisi olan Cumhuriyet ve Kadın başlıklı toplantımız 14 Mart Cumartesi günü saat 14.00-16.00 arasında Devecihan Kültür Merkezi’nde devam edecek. Toplam yedi toplantıyı kapsayan Egemenlik Toplantılarının birincisinde ekonomiyi tartıştık.  İkincisi ise Cumhuriyet ve Kadın haklarının ve yaşamının dünü, bugünü ve yarını konuşulacak.

Kadın hakları ve kadın-erkek eşitliği konusunda geçen asırdan itibaren batı toplumlarında yoğun mücadelelerin verildiği, özellikle sanayi devrimi aşamasında A.B.D. ve İngiltere’de bu mücadelelerin en şiddetlilerinin yaşandığı bilinmektedir.

Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet Dönemlerinde kadınlarımızın kendi hakları konusunda, batı ülkeleri örneğinde olduğu gibi mücadele yürütüldüğünü söylemek mümkün değildir. Ancak az da olsa benzeri mücadele edildiğini de belirtmek gerekir. Önde giden kadınlar ülke kurmak üzerine daha çok zaman ayırmak zorunda kalmışlardır. Dünyadaki kadın mücadelesini okuyan kurucu irade batı ülkelerinden daha önce kadınlara çeşitli haklar vermiştir. Kadınların toplum içinde erkekler ile eşit olarak yerlerini almaları bir uygarlık aşamasıdır ve devrimlerin en önemli gelişmelerinden biridir.

Cumhuriyetin ilanı ile Türkiye’de kadınlara birçok hak verilmiştir.

1924’te, Öğrenim Birliği yasası ile eğitim laikleştirilerek tüm eğitim kurumları Millî Eğitim Bakanlığına bağlandı. Kız ve erkekler eşit haklarla eğitim görmeye başladı.

1926’da, Türk Medeni Kanunu ile erkeğin çok eşliliği ve tek taraflı boşanmasına ilişkin düzenlemeler kaldırıldı, kadınlara boşanma hakkı, velayet hakkı tanındı.

1930’da, kadın ve çocukların korunmasına ilişkin düzenleme ile doğum izni düzenlendi. Belediye Yasası çıkarılarak kadınlara belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı tanındı.

1933’te, kız çocuklarına meslekî eğitim vermek amacıyla Kız Teknik Öğretim Müdürlüğü kuruldu.
Köy Kanunu’nda değişiklik yapılarak kadınlara köylerde muhtar olma ve ihtiyar meclisine seçilme hakları verildi.

1934’te, anayasa değişikliği ile Avrupa ülkelerinde olmayan kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı.

1936’da, İş Kanunu ile kadınların çalışma hayatına düzenleme getirildi.

1937’de, kadınların ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılması 1935 tarihli 45 sayılı ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) sözleşmesi ile yasaklandı.

Kadınların büyük bir çoğunluğunun bu haklardan haberi yok iken verilen bu hakları kullanmak çok az kadınının gündeminde idi. Zaman içinde yasaların kullanılması gündeme geldi ki Köy Enstitüleri ve Halk Evleri burada da önemli yer almıştır. Cumhuriyetin kültür işlevi bu ve benzeri kurumlarla hayata geçirilmeye çalışıldı. Kurucu iradenin verdiği hakları kullanmayı öğrenen kadınlar yeni haklar elde etme mücadelesini de geliştirmiştir. Bunların sonucunda hayatın her alanında kadın erkek birlikte olabilen kadınlar lehine yeni ve ileri bir yasa ancak 1989 yılında İçişleri Bakanlığı kaymakamlık sınavlarına kadınların da alınacağı kararı ile olmuştur.

Hak verilmez alınır kuralı herkes gibi kadınlar içinde geçerlidir. Çünkü iktidarlar kadınların haklarını kullanmalarına genellikle itiraz etmiştir. Daha yeni son 8 Mart anmasında bile birçok kentimizde güvenlik güçleri siyasi iktidarın emri ile kadınların sokağa çıkmasını engellemiştir.

“T.B.M.M’nin 100. YILINDA EGEMENLİK TOPLANTILARI—DÜN / BUGÜN / YARIN?” başlıklı toplantılar serimizin ikincisi olan “Cumhuriyet ve Kadın” konulu toplantımızda da işte bu süreci konuşacak ve tartışacağız.

Kuruluştaki durum ve o günün koşullarında atılan adımlarla dünü,
Kuruluş sonrasında kadın mücadelelerini ve iktidarların tutumları ile bugüne ve
Yarına dair haklarımızın kullanılması ve çoğalmamız konusunda neler yapacağımızı konuşacağız.

Konuşmacılarımız; Çukurova Üniversitesi’nden; Doç. Dr. F. Pervin Bilir ile Trakya Üniversitesi’nden; Dr. Öğr. Gör. Seyhan Bilir Güler, Dr. Öğr. Gör. Elif Hacısalihoğlu, Dr. Öğr. Gör. Gökben Demirbaş.

Tüm kadınlarımızı ve kentlilerimizi 14 Mart Cumartesi günü saat 14.00’te Devecihan Kültür Merkezi Salonundaki toplantıya bekliyoruz.

Ziya Gökerküçük
Edirne Kent Konseyi Yürütme Kurulu adına